ورق‌های فلزی به‌عنوان یکی از پرکاربردترین محصولات صنایع فلزی، نقشی اساسی در ساخت‌وساز، خودروسازی، صنایع لوازم خانگی و بسیاری از حوزه‌های دیگر دارند. در میان آن‌ها، ورق استیل و ورق آلومینیوم به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد خود مانند مقاومت، دوام و شکل‌پذیری بالا، جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده‌اند. در ادامه، فرآیند تولید هر یک از این دو نوع ورق را در ۶ مرحله بررسی می‌کنیم.
نحوه ساخت ورق استیل در ۶ مرحله :
۱. ذوب و ترکیب مواد اولیه
ساخت ورق استیل با ذوب کردن آهن خام به همراه عناصر آلیاژی مانند کروم، نیکل و گاهی مولیبدن آغاز می‌شود. این کار معمولاً در کوره‌های قوس الکتریکی انجام می‌گیرد. ترکیب دقیق عناصر بسته به نوع استیل مورد نظر تنظیم می‌شود تا ویژگی‌هایی مانند مقاومت در برابر خوردگی و سختی به‌دست آید.
۲. ریخته‌گری
پس از ذوب، فولاد ضدزنگ به قالب‌های بزرگ (اسلب یا شمش تخت) ریخته می‌شود. این اسلب‌ها، مواد اولیه‌ای هستند که بعدها طی مراحل نورد به ورق‌های نازک‌تر تبدیل می‌شوند. کیفیت ریخته‌گری در این مرحله، تأثیر مستقیمی بر یکنواختی و دوام ورق نهایی دارد.
۳. نورد گرم
اسلب‌های استیل پس از گرم شدن در دماهای بالا، وارد دستگاه نورد گرم می‌شوند. در این فرآیند ضخامت فلز به‌شدت کاهش یافته و طول آن افزایش پیدا می‌کند. نورد گرم کمک می‌کند تا ساختار کریستالی فلز بهبود یابد و عیوب احتمالی درونی کاهش پیدا کند.
۴. نورد سرد
برای رسیدن به ضخامت دقیق‌تر و سطحی صاف‌تر، ورق‌های تولید شده در مرحله قبل تحت عملیات نورد سرد قرار می‌گیرند. در این مرحله، ورق‌ها بدون حرارت‌دهی مجدد فشرده می‌شوند که باعث افزایش استحکام و بهبود کیفیت سطحی آن‌ها خواهد شد.
۵. عملیات حرارتی و آنیل کردن
ورق‌های استیل برای رسیدن به خواص مکانیکی مطلوب، تحت عملیات حرارتی مانند آنیل قرار می‌گیرند. این فرآیند موجب حذف تنش‌های داخلی، بهبود انعطاف‌پذیری و افزایش مقاومت در برابر شکستگی می‌شود.
۶. تکمیل و آماده‌سازی نهایی
در پایان، ورق‌های استیل با روش‌های مختلفی مانند پولیش، اسیدشویی و پوشش‌دهی تکمیل می‌شوند. این کار علاوه بر زیبایی، مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و عوامل محیطی را افزایش می‌دهد. سپس ورق‌ها در ابعاد و ضخامت‌های مختلف برش خورده و بسته‌بندی می‌شوند.
نحوه ساخت ورق آلومینیوم در ۶ مرحله :
۱. استخراج و آماده‌سازی مواد اولیه
ماده اصلی برای ساخت ورق آلومینیوم، بوکسیت است. بوکسیت پس از استخراج، در کارخانه‌های فرآوری طی روش بایر به پودر سفید رنگی به نام آلومینا (Al₂O₃) تبدیل می‌شود.
۲. الکترولیز و تولید آلومینیوم خالص
آلومینا در فرآیند الکترولیز هال-هرولت به آلومینیوم خالص تبدیل می‌شود. این روش شامل عبور جریان برق قوی از مذاب آلومینا در کریولیت است که باعث جداسازی فلز آلومینیوم از اکسیژن می‌گردد. فلز تولید شده به صورت مذاب در کف سلول جمع می‌شود.
۳. ریخته‌گری آلومینیوم مذاب
آلومینیوم مذاب پس از تصفیه و حذف ناخالصی‌ها، به قالب‌های بزرگ (اسلب یا بیلت) ریخته می‌شود. این اسلب‌ها مواد اولیه‌ای هستند که در مراحل بعدی به ورق‌های نازک تبدیل خواهند شد.
۴. نورد گرم
اسلب‌های آلومینیوم پس از حرارت‌دهی وارد دستگاه نورد گرم می‌شوند. این فرآیند باعث کاهش ضخامت و افزایش طول ورق‌ها می‌شود. در همین مرحله است که آلومینیوم ساختار یکنواخت و استحکام مناسبی به‌دست می‌آورد.
۵. نورد سرد
برای دستیابی به دقت ابعادی و سطحی صاف، ورق‌های آلومینیوم تحت نورد سرد قرار می‌گیرند. این مرحله به آلومینیوم ویژگی‌هایی مانند مقاومت مکانیکی بهتر، ظاهر زیباتر و قابلیت شکل‌پذیری بالاتر می‌بخشد.
۶. تکمیل و آماده‌سازی نهایی
در آخرین مرحله، ورق‌های آلومینیوم بر اساس نیاز بازار، آنودایز، رنگ‌آمیزی یا پوشش‌دهی محافظتی می‌شوند تا مقاومت در برابر خوردگی افزایش یابد. سپس برش و بسته‌بندی انجام شده و ورق‌ها برای مصارف گوناگون آماده می‌گردند.
مقایسه کوتاه استیل و آلومینیوم در فرآیند تولید
- استیل از آهن و عناصر آلیاژی تولید می‌شود، در حالی که آلومینیوم از سنگ بوکسیت و فرآیند الکترولیز به‌دست می‌آید.
- هر دو فلز پس از تولید شمش، مراحل مشابهی مانند نورد گرم، نورد سرد و تکمیل نهایی را پشت سر می‌گذارند.
- ورق استیل به دلیل وجود کروم و نیکل، مقاومت بالاتری در برابر خوردگی دارد؛ در حالی که ورق آلومینیوم سبک‌تر بوده و هدایت حرارتی و الکتریکی بهتری ارائه می‌دهد.
